КРЭДЫТНАЯ ГІСТОРЫЯ!
Сёння для таго, каб азнаёміцца са сваёй крэдытнай гісторыяй не абавязкова ісці ў Нацыянальны банк. Зрабіць гэта можна праз інтэрнэт! Якія звесткі ўтрымлівае ваша крэдытная гісторыя, навошта яе ведаць, як гэта зрабіць і ці можна яе змяніць?! Даведаемся адказы на гэтыя важныя пытанні.
Што такое крэдытная гісторыя?
Крэдытнай гісторыяй называюцца звесткі аб тым, як канкрэтны чалавек ці арганізацыя выконваюць узятыя на сябе абавязацельствы па здзелках крэдытнага характару і дагаворах забеспячэння (крэдыт, авердрафт, пазыку, даручальніцтва, гарантыя, заклад). Крэдытная гісторыя захоўваецца ў Нацыянальным банку Рэспублікі Беларусь. Крэдытная гісторыя фарміруецца са звестак, якія банкі, нябанкаўскія крэдытна-фінансавыя арганізацыі, мікрафінансавыя арганізацыі, якія з'яўляюцца бакамі па крэдытнай здзелцы, падаюць у Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь. Перадаць звесткі аб зняволеных дагаворах фінансавыя ўстановы абавязаны на працягу 3 рабочых дзён з моманту здзяйснення аперацыі. Прадстаўленая фінансавай установай інфармацыя адлюстроўваецца ў вашай крэдытнай гісторыі маментальна (інфармацыя абнаўляецца анлайн).
Навошта і каму патрэбна гэтая інфармацыя?
Гэтая інфармацыя, вядома ж, вельмі карысная фінансавым установам для ацэнкі крэдытаздольнасці і добрасумленнасці ў выкананні абавязацельстваў патэнцыйных кліентаў. Тым не менш, рашэнне аб тым, выдаваць крэдыт кліенту або не, фінансавая ўстанова прымае самастойна: у кожнага свая сістэма кіравання крэдытных рызыкау (хтосьці аддае перавагу даваць крэдыты выключна надзейным пазычальнікам, а хто-то можа і рызыкнуць). Адным з асноўных прынцыпаў прадастаўлення крэдытных справаздач з'яўляецца забеспячэнне банкаўскай таямніцы. Таму, каб азнаёміцца з крэдытнай гісторыяй чалавека фінансавай установе неабходна атрымаць яго згоду. Без згоды суб'екта крэдытнай гісторыі запытаць крэдытную справаздачу маюць права толькі суды, праваахоўныя органы і іншыя асобы ў асобных выпадках, прадугледжаных заканадаўствам.
Азнаёміцца са сваёй крэдытнай гісторыяй важна і самім грамадзянам! Па-першае, гэта можа быць карысна, каб ацаніць свае магчымасці пры атрыманні крэдыту. Па-другое, варта праверыць, ці не закраліся ў крэдытную гісторыю памылкі. Магчыма, фінансавая арганізацыя прадставіла недакладныя звесткі або, напрыклад, нейкі крэдыт згашаны не да канца, але сума гэтак невялікая, што крэдытор не спаганяе доўг, але на крэдытную гісторыю гэта ўплывае. І, па-трэцяе, можна паглядзець, хто і калі запытваў вашу крэдытную гісторыю.
Што ўтрымлівае крэдытная гісторыя?
Крэдытная гісторыя ўтрымлівае пра чалавека наступную інфармацыю: асабістыя дадзеныя (прозвішча, імя, дата нараджэння, асабісты нумар, пол, грамадзянства, месца рэгiстрацыi); ўмовы заключаных дагавораў (арганізацыя, з якой заключаны дагавор, нумар і дата дагавора, сума і валюта дагавора, тэрмін вяртання); звесткі аб выкананні абавязацельстваў па дагаворах (гісторыя пагашэння крэдытаў, авердрафту і пазык, дапушчаныя пратэрміноўкі, пагашэнне пратэрміноўкі, звесткі аб выкананні дагавораў паручыцельства, гарантый і залогу); звесткі аб спыненні дамоў.
Інфармацыя прадастаўляецца ў выглядзе крэдытнай справаздачы!
Крэдытная справаздача – гэта дакумент, які змяшчае ў сабе інфармацыю, сфармаваную Нацыянальным банкам на падставе звестак, якія ўваходзяць у склад крэдытнай гісторыі. Акрамя вышэйпаказанай інфармацыі крэдытная справаздача таксама ўтрымлівае пералік арганізацый, якія запытвалі вашу крэдытную гісторыю і дату іх запыту. Таксама для спрашчэння аналізу і інтэрпрэтацыі звестак, якiя ўтрымлiваюцца ў крэдытнай гісторыі, Нацыянальны банк прапануе крэдытны скорынг, які разлічваецца на падставе разнастайных крытэраў.
Крэдытны скоринг прадстаўлены трыма пазіцыямі:
Class - ад А да F, які паказвае надзейнасць крэдытаатрымальніка. З рэйтынгам А ці B, верагоднасць атрымання крэдыту даволі высокая. З рэйтынгам D шанцы куды ніжэй;
Score - ацэнка ў балах (ад 0 да 400) разлічваецца на аснове матэматычнай формулы, выведзенай у выніку статыстычнай апрацоўкі гістарычных звестак базы дадзеных Крэдытнага рэгістра;
PPD - верагоднасць дапушчэння пратэрміноўкі (ад 0% да 100%).
Такім чынам, крэдытная справаздача – гэта толькі сухія лічбы і факты, ніякіх забаронаў на крэдытаванне, плюсікаў ці мінусаў, нідзе не прастаўляецца, ні прама, ні ўскосна. Рашэнне аб прадастаўленні крэдыту фінансавая ўстанова прымае самастойна. Банк можа спадзявацца на разлікі, зробленыя Нацыянальным банкам, а можа распрацоўваць свае ўласныя крытэрыі ацэнкі крэдытнай гісторыі. Таму інфармацыя пра тое, што ў Нацыянальным банку вядуцца, так званыя, чорныя спісы, патрапіўшы у якія ўжо немагчыма ўзяць крэдыт – гэта ўсяго толькі міф.
Што ўплывае на крэдытны скорынг?
Пры разліку скорбалла испльзуются звесткі за апошнія 5 гадоў па заключаных крэдытных здзелках з банкамі. Наступныя прычыны могуць "знізіць" скорынгавы бал:
- "Маладая" крэдытная гісторыя. Ацэньваецца колькасць дзён з моманту заключэння першай крэдытнай здзелкі. Чым менш дзён прайшло, тым ніжэй бал.
- Колькасць запытаў карыстальнікаў. Чым больш запытаў за невялікі прамежак часу, тым ніжэй бал.
- Колькасць дзеючых спажывецкіх і овердрафтных дамоваў. Чым больш такіх дамоваў, тым ніжэй бал.
- Нядаўна заключаныя спажывецкія і овердрафтныя дагаворы. Чым менш часу прайшло з моманту заключэння дагавора, тым ніжэй скорбалл.
- Звесткі аб пратэрміноўкі: іх працягласці і сумах. Чым больш у чалавека пратэрміновак і чым яны даўжэй, тым бал ніжэй.
У некаторых выпадках скоринговый бал наогул не разлічваецца:
- Адсутнічае крэдытная гісторыя.
- Састарэлая гісторыя - за апошнія 5 гадоў не было ніводнага дзеючага дагавора, заключанага з банкам.
- На працягу апошніх 2 гадоў былі дамовы, заключаныя з банкамі, спыненыя па рашэнні суда.
Як даведацца сваю крэдытную гісторыю?
Атрымаць інфармацыю, якая змяшчаецца ў крэдытнай гісторыі, вельмі проста. Гэта можна зрабіць двума спосабамі:
зьвярнуцца асабіста з пашпартам у Нацыянальны банк. Атрымаць крэдытны справаздачу можа альбо сам суб'ект крэдытнай гісторыі, альбо яго давераная асоба на падставе натарыяльна засведчанай даверанасці. Пры гэтым ніякія звесткі з крэдытнай гісторыі не прадастаўляюцца па тэлефоне, а толькі пры асабістай прысутнасьці. У Мінску за крэдытнай гісторыяй варта звяртацца ў Крэдытны рэгістр Нацыянальнага банка (вул. Талстога, 6). У рэгіёнах крэдытныя справаздачы прадастаўляюць Галоўныя ўпраўленні Нацыянальнага банка па абласцях.
Фізічныя асобы – кліенты ўсіх беларускіх банкаў могуць таксама атрымаць свой крэдытны справаздачу ў рэжыме онлайн на сайце Крэдытнага рэгістра (www.creditregister.by). Для гэтага спачатку трэба прайсці рэгістрацыю ў міжбанкаўскай сістэме ідэнтыфікацыі (https://ipersonal.raschet.by/). Атрыманне крэдытнай справаздачы ў электронным выглядзе асабліва актуальна для жыхароў аддаленых невялікіх населеных пунктаў.
Адзін раз на працягу каляндарнага года крэдытная справаздача прадастаўляецца бясплатна, усе наступныя звароты (на працягу каляндарнага года) – платныя. Колькасць зваротаў за крэдытных справаздачай не абмежавана. Кошт справаздачы ў электронным выглядзе значна ніжэйшы ў параўнанні з узнагародай за прадастаўленне справаздачы на папяровым носьбіце (у выпадку неабходнасці атрымання наступных справаздач на працягу года).
Ці можна змяніць крэдытную гісторыю?
Унесці змены ў крэдытную гісторыю можна толькі пры ўмове, што ў яе ўключаны памылковыя звесткі. У гэтым выпадку неабходна звярнуцца ў банк або ў мікрафінансавую арганізацыю, з якімі заключаны дагавор, або запоўніць заяву аб унясенні зменаў у крэдытную гісторыю ў самім Нацыянальным банку. Тэрмін разгляду заявы складае 30 дзён. Напрыклад, калі ў крэдытнай гісторыі не зафіксавана дата спынення дагавора або пагашэнне крэдыту па фактычным выкананні кліентам дамове, неабходна каб фінансавая ўстанова прадаставіла дадзеныя звесткі ў крэдытную гісторыю, а не проста выдала кліенту даведку аб адсутнасці запазычанасці па крэдыту. Крэдытная справаздача, якую кліент запытвае пасля змены недакладных звестак па заяве аб унясенні змяненняў у крэдытную гісторыю, прадастаўляецца бясплатна.
Нацыянальны банк папярэджвае!
У Нацыянальны банк часта звяртаюцца з пытаннем, ці можна паставіць у крэдытнай гісторыі пазнаку пра тое, каб сваяку не прадастаўлялі крэдыты, калі ён злоўжывае алкаголем, не вяртае раней атрыманыя крэдыты, псіхічна ня здаровы або па іншых прычынах. Паўторымся, што Нацыянальны банк не ставіць ніякіх пазнак ў крэдытнай гісторыі пра забарону крэдытавання дадзенай фізічнай асобы, у тым ліку не робіць адзнак аб недзеяздольнасці, псіхічным здароўе і таму падобных. У адпаведнасці з артыкуламі 29, 30 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь, асоба прызнаецца недзеяздольным або абмежавана дзеяздольным ў выпадках прадугледжаных заканадаўствам з моманту ўступлення ў законную сілу рашэння суда. Такім чынам, Нацыянальны банк не мае права абмежаваць каго-небудзь у правах, якiя прадугледжаны заканадаўствам Рэспублiкi Беларусь.
